هویت روانشناختی و بحران هویت
فقدان هویت روانشناختی
فرهاد فردی خوشحال و موفق است. درآمد بالایی دارد، همسرش عاشقش است و توانسته به بیشتر چیزهایی که در زندگی می خواسته است دست پیدا کند. همه چیز در زندگی فرهاد کامل و بی نقص است. چیزی که در نحوه ی راه رفتن، صحبت کردن و برخورد با اعتماد به نفسی که دارد مشخص است.
یک روز وقتی خوشحال به سمت خانه رانندگی می کرد، تلفنش زنگ خورد، همسرش به او گفت ” فرهاد، نمی خواهم بیشتر از این در زندگی من بمانی. می دانم به نظر غیر منتظره می آید اما این تصمیم نهایی من است.”
همسرش تلفن را قطع کرد و فرهاد ناگهان احساس بی ارزش بودن پیدا کرد. احساس کرد همه ی اعتماد به نفس و خوشحالی که داشته از دست داده است. از آن روز به بعد ناراحت، ناامید و بی اعصاب شد.
چه اتفاقی برای فرهاد رخ داد؟ چه اتفاقی برای آن شخصیت قوی و با اعتماد به نفس افتاد؟ اتفاقی که پیش آمد این بود که همسرش باعث شد هویت روانشناختی اش را از دست بدهد.
هویت روانشناختی چیست؟
هویت یا هویت روانشناختی، باور، ویژگی یا مفهومی است که یک هویت فردی را ایجاد می کند. مردم معمولا هویت خود را از طریق وظایفی که انجام می دهند و چیزهایی که خود را با آن می شناسند بدست می آورند. به عنوان مثال، اگر از فردی بپرسید:” چه کسی است؟” و او جواب دهد:” من سرآشپز یک رستوران هستم”، این فرد هویت خود را با شغلش می شناسد و به خود به عنوان یک رئیس می نگرد نه رضا یا رامین.
در ادامه به چند نمونه از افرادی اشاره می کنم که هویت خود را با چیزها یا اشخاص دیگری در زندگی شان می شناسند.
تعیین هویت بر اساس یک فرد: کودکانی که تلاش می کنند از والدین خود تقلید کنند و مثل آنان لباس تن کنند، به این دلیل چنین کاری می کنند تا تلاش کنند هویت خود را بر اساس والدین خود ایجاد کنند و خود را با آن ویژگی های بشناسند.
تعیین هویت بر اساس شغل: فردی که به صورت غرور آمیزی از تخصص خود می گوید و این پرسش را که ” چه کسی هستی؟” با عنوان شغل خود پاسخ می دهد، شخصی است که هویت خود را بر اساس شغلش تعیین می کند.
تعیین هویت بر اساس یک شیء: فردی که مغرورانه ماشین شاستی بلند خود را می راند ممکن است هویت خود را با ماشین خود بدست آورد. جلب توجه می کند تا نشان دهد ثروتمند است اما، به این دلیل که خود را صاحب یک ماشین گران می بیند. چنین شخصی همان فردی است که وقتی در شرایط بحران مالی قرار می گیرد و مجبور به تهیه ی یک ماشین ارزان تر می شود، سرش را پایین می اندازد و راه می رود. این اتفاق به این دلیل می افتد که از طریق یک ماشین به هویت خود رسیده است. وی در گذشته ” صاحب یک ماشین گران قیمت بود” و چون امروز آن ماشین را ندارد، هیچ کس نیست.
هویت روانشناختی فرهاد
اکنون اجازه دهید برگردیم سراغ مثال فرهاد. فرهاد هویت خود را به عنوان ” فردی موفق” ترسیم کرده است که شغلی عالی و همسری عاشق دارد. اگر از فرهاد بپرسید ” چه کسی هستی؟” احتمالا اینگونه پاسخ خواهد داد: ” من فرهاد هستم یک مهندس موفق؟”
پس مشکل فرهاد چیست و چرا اعتماد به نفس خود را از دست داده است؟ مشکل فرهاد این است که هویت خود را بر اساس چیزی فانی به نام موفقیت بنا نهاده است، در نتیجه به محض اینکه این چیز را از دست بدهد، هویت روانشناختی خود را نیز از دست می دهد و احساس بی ارزش بودن می کند.
بحران هویت
بحران روانشناختی یک اصطلاح در روانشناسی است و مربوط به زمانی می باشد که فردی به دنبال پیدا کردن هویت روانشناختی خود است. پس بحران هویت یک بحران واقعی نیست بلکه مرحله ای معمولی در رشد فردی است. ولی مشکل وقتی ایجاد می شود که آن فرد نمی تواند هویت مناسب خود را پیدا کند و در نتیجه یک هویت شکننده را انتخاب می کند.
به محض اینکه این فرد نتوانست هویت روانشناختی مناسب خود را پیدا کند، با مشکلات بزرگتری در زندگی خود رو به رو می شود که معمولا باعث می شود هویت شکننده ی خود را از دست بدهد و به دنبال یک هویت جدید برود. حتما تا کنون کسی را ملاقات کرده اید که همیشه قصد دارد نقش ها و کارهای جدید را انتخاب کند بدون اینکه هیچ کدام را ادامه دهد.
این اتفاقی است که معمولا برای کسی که از بحران هویت رنج ببرد رخ می دهد. بحران هویت می تواند یک آسیب جدی به اعتماد به نفس و خود پنداره ی شما برساند، و به همین دلیل است که ایجاد یک هویت مستحکم چیزی است که باعث می شود وقتی با چالش های زندگی رو به رو شدید اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.
بعضی مردم حتی یک قدم فراتر می روند و هویت خود را با شریک عاطفی خود بدست می آورند تا جایی که نمی توانند آن فرد را کنار بگذارند زیرا می ترسند او را از دست بدهند. اگر به محض قرار گرفتن در این شرایط خیلی سریع جدایی خود را به همه اطلاع دهید می توانید این مشکل را از بین برید زیرا با این کار به خود کمک کرده اید که هویت جدید روانشناختی خود را ایجاد کنید.
چگونه از بحران روانشناختی هویت دوری کنیم؟
همانطور که در داستان فرهاد مشاهده کردید، ایجاد یک هویت بر اساس هر چیز فانی ( موفقیت ها و زندگی خانوادگی) باعث می شود به محض اینکه آن چیز را از دست دادیم هویت خود را نیز از دست بدهیم.
فرهاد باید هویت خود را بر اساس مهارت ها و توانایی هایش بنا می کرد نه بر اساس دست آورد هایی که داشت زیرا حتی اگر دست آوردهای خود را از دست بدهد، همچنان توانایی هایش محفوظ باقی خواهند ماند. در هر صورت این مهارت ها و توانایی هایش است که او را موفق کرده بود و با ایجاد یک هویت مقاوم و پایدار می تواند خیلی بهتر از ارزش فری خود محافظت کند.
اگر فرهاد هویت خود را بر این اساس ایجاد می کرد که فردی ” مقاوم، باهوش، و قوی است”، به طور قطع به هیچ بحرانی در هویتش مواجه نمی شد.
یکی از کارهای خیلی خوبی که می توانید انجام دهید این است که هویت خود را بر اساس خداوند ایجاد کنید!!!
” شما چه کسی هستید؟” … ” من بده ی خدا هستم”. آیا ممکن است این هویت از بین برود؟ خیر، این مورد یکی از مستحکم ترن هویت هایی است که فردی می تواند داشته باشد زیرا در این وضعیت آن فرد هویت خود را بر اساس چیزی بنا نهاده است که جاوادن و ابدی ست… یعنی “خداوند”!!! افرادی که هویت خود را براساس “خداوند” می سازند، بیشتر احساس “ارزش فردی” را تجربه خواهند کرد زیرا ایمان دارند، اگر مهم نبودند “خداوند متعال” آنان را خلق نمی کرد.
مذهب و هویت
اتفاق بدی این است که فردی درگیری چیز جدیدی شود فقط به دلیل آنکه سعی دارد برای خود هویتی ایجاد کند. به عنوان مثال، بعضی افراد سعی می کنند درگیر مذهب شوند فقط برای اینکه خود را فرد پرهیز کاری تصور کنند.
البته من در مقامی نیستم که بگویم “خداوند” چنین بندگانی را می خواهد یا خیر اما چیزی که می توانم بگویم این است:” کسانی که براساس واقعیت های مسلم و قطعی وارد یک مذهب می شوند بسیار ارزش بیشتری دارند تا افرادی که فقط می خواهند به یک هویت پرهیزکار برسند.”
کلام آخر در مورد هویت روانشناختی
هر چه بیشتر هویت روانشناختی خود را بر اساس شغل، ثروت، عشق یا هر شیء خارجی بنا نمایید، بیشتر احتمال دارد وقتی آن شیء خارجی را از دست دادید، هویت خود را نیز دست بدهید.
از سوی دیگر، هر چه بیشتر هویت خود را وابسته به چیزی مستحکم و ثابت ایجاد کنید، کمتر احتمال دارد دچار بحران روانشناختی هویت شوید.
شاهین زند – محقق و پژوهشگر
نوین بینش یک سایت پزشکی پیچیده یا یک دائرة المعارف آنلاین و خسته کننده نیست؛ در حقیقت مرجعی است که شما می توانید هر گونه اطلاعاتی را به صورت خلاصه، مختصر و مفید بدست آورید که به زبانی ساده نوشته شده است. کتاب چگونه هر شخصی را عاشق خود کنیم توسط سایت نوین بینش منتشر شده است. این کتاب شانس شما را برای عاشق کردن هر شخصی به شکل قابل توجهی افزایش می دهد و در صورت عدم رضایت هزینه ی پرداختی به شما برگشت داده می شود. برای اطلاع از آخرین مطالب سایت نوین بینش در کانال تلگرام ما عضو شوید: عضویت در کانال تلگرام نوین بینش
آیا می خواهید بیشتر بدانید؟
چگونه رفتار و شخصیت خود را تغییر دهیم؟
چگونه دیگران را با قدرت ذهنمان کنترل کنیم؟
چگونه شخصی که عاشقش هستید را تغییر دهید؟
چگونه می توانم شخصی را در کوتاه ترین زمان ممکن عاشق کنم؟
معرفی کتاب
