روانشناسی عشق بر اساس جدیدترین پژوهش‌های علمی
روانشناسی عشق به معنای تعریف عشق بر اساس روانشناسی است. برای درک بهتر روانشناسی عشق ابتدا باید با آخرین اکتشافات علمی و نظریه های مطرح روانشناسی آشنا شویم. سپس بر اساس این نظریه های روانشناختی می توانید عشق را تعریف کنیم.
من در این مطلب می خواهم بر اساس کلان نظریه خودتعیین گری که تصویر جامعی از انسان و نیازهای او را مطرح می کند روانشناسی عشق را توضیح دهم. این تعریف از عشق یکی از کاملترین، جامع ترین، جدید ترین و پیشرفته ترین تعریف ها از عشق و رابطه عاطفی است.
نظریه خودتعیین‌گری
پیش از آنکه در مورد روانشناسی عشق صحبت کنم ابتدا اجازه دهید به صورت خلاصه نگاهی داشته باشید به نظریه خودتعیین گری. بر اساس نظریه خودتعیین گری همه رفتارها و فعالیت های انسان بر اساس دو نوع دلیل اصلی صورت می گیرد. من نام این دلایل یا محرک های انگیزشی اصلی را کدهای هیجانی گذاشته ام زیرا این دلایل هیجانی می توانند باعث کدهای هیجانی باعث تنظیم و هدایت افراد شوند. این دلایل یا کدها می توانند تامینی یا غیر تامینی باشند.
دلایل تامینی باعث احساسات و هیجانات عمیق، پویا و فعال می شود در حالی که دلایل غیر تامینی باعث احساسات مقطعی، زودگذر و غیرپویا می شود.
اگر دلایل اصلی یا کدهای هیجانی که افراد را به سمت خود هدایت می کند تامینی باشد یعنی نیازهای روانشناختی را تامین می کنند. در مقابل اگر دلایل هیجانی که افراد را به سمت خود هدایت می کند غیر تامینی باشند یعنی نیازهای روانشناختی تامین نمی شود.
از یک سو آگاهی از دلایل تامینی و از سوی دیگر برنامه ریزی این دلایل ( یا کدهای هیجانی) در ضمیر ناخودآگاه می تواند باعث افزایش تاثیرگذاری آن ها شود. در نتیجه افراد بیشتر به سمت کدهای تامینی هدایت می شوند و نیازهای روانشناختی بیشتر تامین می شود. تامین بیشتر نیز مساوی است با آزاد شدن انرژی درونمند ( اینترینزیک) یا احساسات عمیق تر.
در مقابل عدم آگاهی از نیازهای روانشناختی و مهارت تامین آن ها ( بر اساس دلایل تامینی) یا نداشتن افرادی که بتوانند این نیازها را تامین کنند منجر به محرومیت می شود. محرومیت از نیازهای روانشناختی می تواند منجر به وابستگی بیش از حد، وسواس، اعتیاد، ترس، پرخاشگری و در نهایت نهایت افسردگی، تباهی و انواع بیماری های روانی می شود.
نیازها در روانشناسی عشق
یکی از نیازهای بنیادین انسان نیاز به مرتبط شدن است ( برای آشنایی کامل تر با نیازهای روانشناختی نگاه کنید به نیازهای روانشناختی بنیادین در انسان بر اساس نظریه خودتعیین گری). نیاز به مرتبط شدن یعنی نیاز به عشق، صمیمیت، دوستی، متعلق بودن و دوست داشتنی شدن.
در واقع عشق خود یکی از سه نیاز روانشناختی است اما داستان به اینجا ختم نمی شود. نیاز های روانشناختی انسان ها به یکدیگر متصل هستند. یعنی تامین هر یک از نیازها باعث تقویت تامین نیازهای دیگر می شود. در نتیجه نیازهای دیگر روانشناختی یعنی نیاز به خودمختاری و توانمندی نیز می تواند به عمیق تر شدن احساس عشق و تامین بیشتر نیاز به مرتبط شدن کمک کند.
در گذشته روانشناسی عشق فقط بر اساس نیاز به مرتبط شدن تعریف می شود زیرا بسیاری افراد تصور می کردند نیاز به خودمختاری با نیاز به مرتبط شدن در تناقض است. اما مطالعات امروز خلاف این موضوع را نشان داده است. پژوهش ها نشان داده افرادی که عشق واقعی را تجربه می کنند فقط به دنبال محبت کردن و عشق ورزیدن نیستند بلکه خودمختاری و توانمندی طرف مقابل نیز برای شان اهمیت دارد. از این رو نه تنها نیاز به مرتبط شدن را تامین می کنند بلکه نیاز به خودمختاری و توانمندی دیگران را نیز تامین می کنند.
در نتیجه تامین نیازهای روانشناختی، عشق و علاقه بیشتری در طرف مقابل ایجاد می شود. از آنجایی که احساسات تاثیر دو جانبه دارند پس افزایش عشق و علاقه در طرف مقابل باعث افزایش عشق و علاقه در طرف دیگر نیز می شود. به عبارت دیگر افزایش تامین نیازهای روانشناختی دیگران می تواند شانس تامین بیشتر نیازهای خود را نیز افزایش دهد.
محرومیت در روانشناسی عشق
بر اساس روانشناسی عشق فقط تامین نیازها نیست که در احساسات عاشقانه موثر است بلکه محرومیت از آن نیز می تواند بر عشق و رابطه عاطفی تاثیر بگذارد.
هرچقدر محرومیت از نیازهای روانشناختی بیشتر شود احتمال جبران آن از طریق دالایل غیر تامینی بیشتر می شود. دلایل اصلی یا کدهای هیجانی که افراد آن ها را دنبال می کنند هرچند احساسات لذت بخش مقطعی ایجاد می کند اما هرگز به اندازه تاثیرات تامینی هیجان انگیز نیستند.
به همین دلیل است که اگر این افراد از نیازهای روانشناختی خود آگاه شوند یا در رابطه ای قرار بگیرند که نیازهای روانشناختی آن ها را تامین کند قطعا مسیر تامینی را ترجیح می دهند.
پس بر اساس روانشناسی عشق و نظریه خودتعیین‌گری اگر افراد ندانند چطور نیازهای روانشناختی خود یا دیگران را تامین کنند باعث محرومیت از تامین نیازها در خود یا دیگران می شوند. محرومیت نیز می تواند یک رابطه عاطفی را به انحطاط بکشد یا از بین ببرد.
انواع نیازهای روانشناختی
همانطور که گفتیم اهداف و فعالیت ها می توانند بر اساس تلایل تامینی و غیر تامینی سطحی یا عمیق باشند. این موضوع در روانشناسی عشق نیز به همین صورت است. برای مثال رابطه عاطفی سطحی رابطه ای است که برای دستیابی به منابع مادی یا لذت جنسی و یا تنها تایید و افتخار دنبال شود. در مقابل رابطه عاطفی عمیق رابطه ای است که با هدف تامین نیازهای روانشناختی شکل گرفته باشد.
فرصت های تامینی
محرومیت از نیازهای روانشناختی همانقدر که می تواند باعث جذب افراد به اهداف سطحی شود می تواند باعث جذاب تر شدن فرصت های تامینی نیز بشود. در واقع بستگی دارد فرد محروم شده با چه موقعیتی مواجه شود: فرصتی برای یک رابطه سطحی و جبران مقطعی محرومیت خود یا فرصتی برای یک رابطه عمیق و جبران واقعی نیازهای روانشناختی. قطعا تاثیر مورد دوم – رابطه عمیق – بیشتر است اما در فقدان مورد دوم، مورد اول یعنی رابطه سطحی تقویت می شود.
پتانسیل تامینی
نشان دادن پتانسیل تامین یعنی نشان دادن تصویری از خود که پیش بینی می کند می توانید نیازهای روانشناختی دیگران را تامین کنید. به صورت کلی نشان دادن پتانسیل تامین هر سه نیاز روانی پایه باعث جذابیت بیشتر افراد و عاشق شدن دیگران می شود.
با این وجود نشان دادن پتانسیل تامین نیازها بر اساس آن نیازهایی که دیگران بیشتر از آن محروم شده اند می تواند تاثیرات قوی تری داشته باشد. در واقع نیازهای پایه انسان برای همه افراد تامین کننده است اما برای هر فردی یکی از این سه نیاز می تواند تامین کننده تر باشد. ( برای آشنایی بیشتر با عشق و تامین نیازهای روانشناختی نگاه کنید به چگونه یک پسر ناشناس را با سیگنال های پنهان جذب کنیم).
رابطه غیر تامینی
در مقابل اگر افراد نتوانند نیازهای روانشناختی خود یا طرف مقابل را تامین کننده احتمال دارد آگاهانه یا ناآگاهانه وارد یک رابطه سطحی شوند. پس شناخت نیازهای روانشناختی و نحوه تامین آن باعث می شود افراد هم در عاشق کردن و جذب دیگران موفقت تر عمل کنند و هم از سطحی شدن رابطه خود جلوگیری کنند و هم روابط سطحی را به روابط عمیق تبدیل کنند.
نیازهای روانشناختی تامینی تر
مجدد تاکید می کنم بر اساس روانشناسی عشق تامین هر سه نیاز روانشناختی برای همه افراد باعث عشق و علاقه بیشتر می شود اما برای هر فردی بعضی نیازها تاثیر قوی تری دارد. در ادامه توضیح می دهیم هر نیاز برای چه افرادی تاثیرگذار تر است:
نیاز به خودمختاری
نیاز به خودمختاری به معنای نیاز به انتخاب کردن و انجام دادن فعالیت ها بر اساس علایق، ارزش ها و خصوصیات شخصیتی خود است. افرادی که در زندگی خود احساس ضعف را تجربه کرده باشند، کنترل کمتری بر زندگی خود داشته اند یا در گذشته مدام با تحمیل و اجبار خانواده رو به رو شده اند بیشتر تحت تاثیر افراد خودمختاری قرار خواهند گرفت.
نیاز به مرتبط شدن
نیاز به مرتبط شدن یعنی نیاز به عشق و صمیمیت و دوست داشته شدن و دوست داشتن. هرچفدر افراد در گذشته بیشتر مورد بی مهری و بی توجهی قرار بگیرند بیشتر احتمال دارند به افرادی جذب شوند که به آن توجه و محبت ویژه ای اختصاص می دهند. افرادی که روابط اجتماعی قوی دارند و مورد توجه دیگران هستند می توانند پتانسیل تامین نیاز به مرتبط شدن را بیشتر در خود نمایان کنند.
نیاز به توانمندی
نیاز به توانمندی یعنی نیاز به احساس شایستگی و موفقیت. افرادی که در زندگی خود با شکست های بیشتری مواجه شده اند، اعتماد به نفس کمی دارند یا در گذشته مدام سرزنش شده اند و یا آن ها را نادیده گرفته اند بیشتر تحت تاثیر تامین این نیاز قرار می گیرند. در نتیجه افرادی که تصویر توانمند، با اعتماد به نفس و موفقیت از خود به نمایش بگذارند گزینه بهتری برای عاشق شدن و رابطه عاطفی خواهند بود.
شناخت در روانشناسی عشق
شناخت دیگران در روانشناسی عشق فقط برای تشخیص نیازهای تامین کننده تر نیست. شناخت دیگران باعث می شود ویژگی های شخصیتی که قابلیت تامین کنندگی بیشتری برای هر فرد دارد را نیز تشخیص دهید. ویژگی های شخصیتی یا پتانسیل های افراد در واقع ابزاری برای تامین نیازهای روانشناختی است( نگاه کنید به چگونه تجربیات دوران کودکی، شخصیت بزرگسالی را شکل می دهد).
در ادامه به تاثیر ویژگی های شخصیتی مختلف در تامین نیازهای روانشناختی اشاره می کنیم:
- برای بعضی یادگیری، بعضی موفقیت و برای بعضی دیگر چالش ها می توانند تامین کننده ی بهتری برای نیاز به توانمندی باشند.
- برای بعضی افراد حمایت شدن، بعضی امنیت، بعضی مورد محبت قرار گرفتن و بعضی دیگر وفاداری می تواند ارتباط بیشتری با نیاز به مرتبط شدن داشته باشد.
- برای بعضی افراد مسئولیت پذیری، برای بعضی قدرت و برای بعضی دیگران خلاقیت می تواند مرتبط با نیاز به خودمختاری باشد.
پس هرچند نیازهای روانشناختی در همه افراد مشترک است و همه ویژگی ها یا پتانسیل های افراد در تامین آن نقش دارند اما آن ویژگی هایی که متناسب با شخصیت افراد باشد ابزار قوی تری برای تامین نیازهای روانشناختی افراد است.
در نتیجه شناخت این ویژگی ها می تواند باعث شود بهتر پتانسیل تامین را در خود نشان دهیم یا بهتر نیازهای روانشناختی دیگران را تامین کنیم.
تناقض در گفتار و رفتار عاشقانه
ممکن است از خود بپرسید اگر عاشق کردن دیگران بر اساس روانشناسی عشق انقدر آسان بود پس چرا خیلی افراد در این امر شکست می خورند؟
دلیل این شکست این است که انسان ها بیش از حد به گفته های دیگران تکیه می کنند و بسیاری اوقات واقعیت آن ها را نادیده می گیرند. به عبارت دیگر مهم نیست دیگران چه بگویند مهم این است که واقعیت آن ها چیست.
برای مثال دختری که ادعا می کند فقط عاشق فردی می شود که خرج او کند از واقعیت خود آگاه نیست. او نمی داند خرج کردن دیگران لزوما تامین کننده نیازهای روانشناختی او نیست و حتی باعث محرومیت وی می شود. در نتیجه در عمل چنین رفتاری باعث علاقه خود نخواهد شد و یا حتی با فردی کاملا متفاوت از تصورات خود وارد رابطه خواهد شد.
فرق نمی کند شما از نیازهای روانشناختی خود، آگاه باشید یا ناخودآگاه به آن واکنش نشان دهید در هر صورت این نیازهای روانشناختی شما است که واقعیت شما را می سازد و عشق حقیقی را فعال می کند.
در واقع آن ها متوجه نیستند که خواسته ها، توقعات و درخواست های طرف مقابل هیچ نقشی در ایجاد احساس عشق ندارد و حتی می تواند متناقض با نیازهای روانشناختی باشد. پس هرچقدر بیشتر با نیازهای روانشناختی و نحوه تامین آن ها آشنا شوید بهتر می توانید دیگران را حتی بر خلاف تصورات خودشان عاشق کنید.
ابعاد روانشناسی عشق
مطمئن هستم تا کنون فردی را دیده اید که به شخصی علاقه مند شده است که هیچ یک از خواسته های او را برطرف نکرده اما وی همچنان عاشقش است یا فردی را دیده اید که به همه خواسته های طرف مقابل عمل کرده است و همیشه در حال محبت و عشق ورزیدن به او بوده اما پاسخ متناسبی دریافت نکرده است.
دلیل این موضوع این است که بر اساس روانشناسی عشق و نظریه خودتعیین‌گری، عشق فقط از یک بعد تشکیل نمی شود. در نتیجه تامین فقط نیاز به مرتبط شدن احساسات سطحی را ایجاد می کند که خیلی زود فروکش می کند. از سوی دیگر برطرف کردن خواسته های دیگران بخصوص اگر مادی، بیرونی و انتظاری باشد تنها نیازهای سطحی و غیر تامینی را برطرف می کند. در نتیجه هیچکدام نمی تواند تامین کننده نیازهای روانشناختی و در نتیجه فعال کننده عشق عمیق شود.
احتمال تامین در مقابل خود تامین
همانطور که گفتیم بسیاری اوقات تنها تصویری تامینی که از خود نشان می دهید چه خوداگاه و چه ناخودآگاه می تواند باعث جذب شدن دیگران به سمت شما شوند.
ارتباط های کلامی، ارتباط های غیر کلامی – زبان بدن، ارتباط از راه دور و تکنیک های ان ال پی – برنامه ریزی عصبی کلامی می تواند در ایجاد چنین تصویرهایی به شما کمک کند.
اما جذابیت اولیه بر اساس پتانسیل یا احتمال تامین صورت می گیرد در حالی که عشق واقعی و عمیق از خود تامین، درون رابطه ایجاد می شود.
به عبارت دیگر اگر این جذب شدن به تامین عملی و واقعی نیازهای روانشناختی در رابطه عاطفی منجر شود آن رابطه پایدار خواهد بود. پس جذابیت به تنهایی تضمین کننده یک رابطه عاشقانه عمیق نیست زیرا بر اساس احتمال تامین صورت می گیرد و نه خود تامین. اصل تامین نیازهای روانشناختی در رابطه عاطفی ایجاد می شود. تامین نیازهای روانشناختی نه تنها احساس عمیق عشق را ایجاد می کند بلکه می تواند پتانسیل تامین وجذابیت را نیز افزایش دهد.
سخن آخر
به صورت خلاصه بر اساس روانشناسی، عشق یعنی تامین نیازهای روانشناختی. یعنی هرچقدر نیازهای روانشناختی بیشتر تامین شود و یا پتانسیل تامین این نیازها بیشتر وجود داشته باشد احساس عشق و علاقه قوی تری و عمیق تری ایجاد می شود ( نگاه کنید به برنامه ریزی ضمیر ناخوداگاه). در حالی که عدم تامین این نیازها یا عدم پتانسیل تامینی مرتبط باعث بی علاقگی یا رابطه مصنوعی و سطحی می شود.
همه مهارت های ارتباطی که در روانشناسی عشق معرفی می شود در واقع مهارت هایی است که به شما کمک می کند نیازهای روانشناختی دیگران را تامین کنید یا پتانسیل تامین این نیازها را در خود به نمایش بگذارید. بعضی از تکنیک ها حتی به شما کمک می کند به صورت ناخودآگاه پتانسیل تامینی خود را نمایان کنید. در نتیجه افراد بدون آنکه دلیل آن را بدانند عاشق شما خواهند شد.
شاهین زند – محقق و پژوهشگر.
سایت نوین بینش یک سایت پیچیده و یا دائره المعارف خسته کننده نیست بلکه مرجعی است که به شما کمک می کند هر گونه اطلاعاتی را به صورت خلاصه، مختصر و مفید بدست آورید. نوین بینش بزرگترین مرجع در مورد روانشناسی عشق در بین سایت های فارسی زبان می باشد. برای اطمینان بیشتر از این موضوع به بخش روانشناسی عشق مراجعه کنید. با تهیه کتاب مدار جذب و ازدواج نوشته شاهین زند می توانید هر فردی را به خود جذب کنید و حتی رابطه خود را به ازدواج برسانید یا هزینه پرداختی خود را پس بگیرید. عضویت در صفحه اینستاگرام شاهین زند. عضویت در کانال تلگرام نوین بینش
آیا می خواهید بیشتر بدانید؟
