روانشناسی عشق بر اساس جدیدترین پژوهش‌های علمی
روانشناسی عشق به معنای تعریف عشق بر اساس روانشناسی است. برای درک بهتر روانشناسی عشق ابتدا باید با آخرین اکتشافات علمی و نظریه های مطرح روانشناسی آشنا شویم. سپس بر اساس این نظریه های روانشناختی می توانید عشق را تعریف کنیم.
من در این مطلب می خواهم بر اساس کلان نظریه خودتعیین گری عشق اینترینسیک / Intrinsic یا عشق عمیق را توضیح دهم.
نوین بینش اولین مرجع علمی است که به زبان فارسی به شما بالاترین سطح عشق حقیقی را توضیح خواهد داد.
احساس عشق چیست
با توجه به نظریه خود تعیین گری، احساس عشق همان احساس اینترینسیک (Intrinsic) است که من آن را “احساس درونمند” ترجمه می‌کنم. احساس درونمند نوعی از احساس است که با تحریک مسیر پاداش مغز (Reward Pathway) همراه است.
برخلاف لذت‌های مقطعی و کوتاه‌مدت که تنها بر ترشح هورمون دوپامین متمرکز هستند، در عشق درونمند، همه هورمون‌ها درگیر می‌شوند: از دوپامین گرفته تا اندورفین، سروتونین و فنیل‌اتیل‌آمین.
از این رو می توانیم به عشق درونمند همان عشق حقیقی نیز بگوییم. این عشق حقیقی نه فقط در رابطه عاطفی بلکه در فعالیت های مورد علاقه، در ارتباط با خانواده، فرزند و حتی در عشق به خداوند و در بسیاری دیگر از فضاها می تواند ایجاد شود.
خصوصیت عشق حقیقی
بر اساس روانشناسی عشق مهمترین خصوصیت عشق حقیقی این است که انسان را سرشار از انگیزه، سرزندگی، انرژی، خلاقیت و قدرت می کند. وقتی فرد در لحظه ی تجربه عشق حقیقی است یعنی در حال انجام فعالیتی است که جریان لذت بخشی دارد نه لزوما یک نتیجه خاص.
به عبارت دیگر در عشق حقیقی فرد به دنبال نتیجه یا منفعت خاصی نیست ( هرچند ممکن است نتایج مثبت بسیاری وجود داشته باشد) بلکه تمرکز فرد روی خود فعالیت مورد علاقه و مطلوب است.
در مقابل عشق درونمند و حقیقی، عشق سطحی وجود دارد. عشق سطحی نیز همچنان عشق است اما آن تجربه عمیق را ایجاد نمی کند و بیشتر عشقی است که به دلیل نتایج بیرونی فعالیت تجربه می شود.
به عبارت دیگر در این نوع از ارتباط یا فعالیت، عشق وسیله یا ابزاری است برای رسیدن به نتایج دیگر یا اهداف بیرونی.
عشق حقیقی چگونه ایجاد می شود
بر اساس نظریه خودتعیین گری در روانشناسی عشق همه رفتارها و فعالیت های انسان بر اساس سه نوع انگیزه اصلی شکل می گیرد که شامل انگیزه خودمختار / Autonomous Motivation، انگیزه کنترلی / Controlling Motivation و انگیزه مخرب / Destructive Motivation.
انگیزه خودمختار: انگیزه خودمختار نوعی از انگیره و انرژی است که باعث احساس اینترینسیک / Intrinsic می‌شود. وقتی افراد به درستی احساسات خود را مدیریت کنند این انگیزه را تجربه می کنند.
انگیزه کنترلی: این نوع از انگیزه باعث عشق سطحی می شود وقتی فرد از رابطه خود برای رسیدن به یک هدف بیرونی استفاده کند. اگر افراد احساسات خود را مدیریت کنند اما به صورت اشتباه و بدون خودآگاهی، این انگیزه را تجربه می کنند. در انگیزه کنترلی فرد از احساسات حقیقی که نیاز دارد تجربه کند محروم می شود.
انگیزه مخرب: این نوع از انگیزه، باعث رفتارهای مخرب، تکانشی، پرخاشگرایانه، فاصله گرفت از واقعیت، رویاپردازی های افراطی و غیره می شود. انگیزه مخرب وقتی ایجاد می شود که فرد اصلا احساسات خود را مدیریت نکند ( چه صحیح و چه غلط). در انگیزه مخرب نه تنها فرد از احساسات عمیق و حقیقی خود محروم می شود بلکه با آسیب هایی متعددی نیز مواجه خواهد شد.
داینامیک احساس عشق
در روانشناسی عشق، احساس عشق یک طیف است از عمیق ترین حالت تا سطحی ترین و مخرب ترین حالت. اینطور نیست که بگوییم یک نفر عشق حقیقی و دیگری عشق سطحی دارد.
عشق حقیقی و سطحی یا حتی مخرب یک وضعیت صفر و صد نیست بلکه یک وضعیت پویا و در حرکت است.
همه ما هر سه حالت عشق را تجربه کرده ایم اما فقط افراد محدودی هستند که می توانند احساس عشق عمیق یا حقیقی ( اینترینسیک) را حفظ کنند.
بیشتر افراد معمولا مدت زمان کمی این احساس را تجربه می کنند. در نتیجه بیشتر اوقات در حال تجربه یک عشق سطحی و کنترل کننده یا یک عشق مخرب هستند به امید روزی که مجدد عشق حقیقی را تجربه کنند.
نوین بینش به شما می گوید چطور همیشه عشق حقیقی را در زندگی خود به جریان بیندازید ( یا حداقل در بیشتر اوقات).
تاثیرات عشق حقیقی یا درونمند در زندگی
همانطور که در مورد روانشناسی عشق گفتیم احساس عشق عمیق یا حقیقی به عنوان بالاترین کیفیت در انرژی، احساس و انگیزه شناخته می شود.
این نوع از احساس نه فقط در رابطه عاطفی یا بین فردی بلکه در فعالیت های روزمره دیگر مثل مهارت، توانمندی، سرگرمی، ماجراجویی و خیلی دیگر از موقعیت های زندگی می تواند تجربه شود.
این نوع از احساس به عنوان مواد مورد نیاز یا مغزی مغز شناخته می شود.
اما مگر احساسات خوراکی هستند؟
احساسات خوراکی نیستند اما دقیقا همان کاربرد را برای مغز دارند. احساسات کارآمد و صحیح باعث عملکرد بهینه مغز می شود.
در ادامه به چند نمونه از تاثیرات مثبت انرژی حقیقی یا درونمند اشاره می کنیم:
- افزایش جذابیت و نفوذ در ارتباط
- افزایش سرزندگی و انرژی
- افزایش خلاقیت و نوآوری
- افزایش توانمندی و شایستگی
- افزایش هوشمندی و یادگیری
- افزایش کیفیت و تسلط
- افزایش استقامت و قدرت
- افزایش رضایت و شادابی
- افزایش اعتماد به نفس
- افزایش موفقیت ها و فرصت ها
چطور می شود عشق حقیقی داشت
احساس عشق حقیقی یک حالت بودن یا نبودن نیست بلکه مسئله حفظ شدن و بازیابی کردن است.
هیچ رابطه ای نیست که با بحران مواجه نشود ( عشق مخرب یا کنترلی) و هیچ رابطه ای نیست که قابلیت عبور از بحران و بازیابی عشق حقیقی را نداشته باشد.
اما سوالی که احتمال در مورد آن خواهید داشت این است که چگونه می شود این احساس را ایجاد یا حفظ کرد؟
نظریه خود تعیین گری برای پاسخ به این پرسش توضیحات جامعی را به ما معرفی می کند.
بر اساس نظریه خود آگاهی، خودآگاهی، آشنایی با مهارت های ارتباطی و نفوذ (مدیریت تاثیرات مثبت و منفی در محیط ارتباطی) و همچنین زمینه سازی ضمیر ناخودآگاه سه عاملی است که به صورت مستقل می توانند جهت گیری خودمختار را در افراد تقویت کنند. اما هر سه عامل در کنار یکدیگر تاثیر نیرومندتری خواهد داشت هرچند تقویت هر یک می تواند بر تقویت دیگری نیز موثر باشد.
در ادامه می خواهم در مورد خودآگاهی صحبت کنم.
خودآگاه و عشق حقیقی
خوداگاهی یعنی شناخت نیازهای اساسی خود. نیازهای اساسی روانشناختی همان نیازهایی است که منجر به فعال شدن انرژی اینترینزیک یا عشق حقیقی در انسان می شود.
نیازهای روانشناختی در همه انسان ها مشترک است هرچند متناسب با شخصیت ممکن است نحوه تامین آن ها متفاوت باشد.
نیازهای روانشناختی شامل نیاز به خودمختاری (انتخاب، ارزش و علاقه)، نیاز به توانمندی (چالش، یادگیری و موفقیت) و نیاز به مرتبط شدن (صمیمیت، نزدیکی و دوستی) است.
تا زمانی که نیاز به خودمختاری در حال تامین شدن باشد، نیاز به توانمندی و مرتبط شدن نیز با کیفیت و عمیق بیشتری تامین خواهد شد در حالی که تامین نیاز به توانمندی و مرتبط شدن نیز باعث حفظ بیشتر نیاز به خودمختاری می شود.
خودآگاهی و عشق سطحی
همانطور که شناخت نیازهای اساسی مهم است شناخت نیازهای غیر روانشناختی نیز مهم است.
نیازهای غیر روانشناختی باعث عشق سطحی و کاهش کیفیت عملکرد فرد می شود. در نتیجه جذابیت، توانمندی، رضایت و سرزندگی را کاهش داده و منجر به اضطراب، وسواس و رفتارهای مخرب می شود.
نیازهای غیر روانشناختی شامل نیاز به پاداش یا پرهیز از تنبیه، نیاز به تایید یا اثبات خود و یا نیاز به پرهیز از سرزنش یا احساس گناه است. این نیازها و انگیزه یا هیجان مرتبط با آن ها از بیرونی شکل می گیرد. به همین دلیل خاصیت کنترل کننده دارند.
البته این بدین معنا نیست که نباید نیازهای غیر روانشناختی تامین شوند بلکه به این معنا است که باید با شناخت این نیازها سعی کنیم نیازهای غیر روانشناختی به عنوان زیر مجموعه نیازهای روانشناختی تامین کنیم.
با این وجود نشان دادن پتانسیل تامین نیازها بر اساس آن نیازهایی که دیگران بیشتر از آن محروم شده اند می تواند تاثیرات قوی تری داشته باشد. در واقع نیازهای پایه انسان برای همه افراد تامین کننده است اما برای هر فردی یکی از این سه نیاز می تواند تامین کننده تر باشد.
محرومیت از عشق حقیقی
هیچ رابطه ای همیشه در وضعیت حقیقی و عمیق قرار ندارد. این بدین معناست که گاهی ممکن است افراد با تعارض، اختلاف و حتی محرومیت از احساس عمیق درونمند مواجه شوند.
برای مثال گاهی محرومیت از نیازهای روانشناختی باعث دلتنگی خواهد شد. دلتنگی یا محرومیت از نیازهای روانشناختی هرچند با غم، اندو و رنج همراه است اما لزوما چیز بدی نیست.
بسیاری اوقات محرومیت های سبک می توانند فرصتی برای رشد، خودشناسی، خودآگاهی، یادگیری و حتی خلاقیت باشند. اما در صورتی که بتوانیم محرومیت های خود را به درستی مدیریت کنیم و نسبت به واقعیت خود ( نیازهای روانشناختی حقیقی) آگاه باشیم.
از سوی دیگر اگر محرومیت های سبک و مقطعی به درستی مدیریت نشوند می توانند به محرومیت های بلند مدت و سنگین تبدیل شوند.
محرومیت ها در بلند مدت فرد را در وضعیت مخرب قرار می دهند. وضعیت مخرب که با انگیزه مخرب همراه است باعث رفتارهای تکانشی، تند، آسیب رسان و ناسالم همراه است.
در واقع انباشتگی محرومیت و احساسات منفی باعث می شود فرد از طریق رفتارهای مخرب به دنبال تخلیه آن احساسات منفی باشد.
در مقابل فردی که خودآگاه باشد از محرومیت های سبک یا کوتاه مدت فرصت برای تامین نیازهای روانشناختی خود ایجاد می کند و اجازه تداوم بیشتر وضعیت محرومیت را به خود نمی دهد.
تناقض در گفتار و رفتار عاشقانه
ممکن است از خود بپرسید اگر عاشق کردن دیگران بر اساس روانشناسی عشق انقدر آسان بود پس چرا خیلی افراد در این امر شکست می خورند؟
دلیل این شکست این است که انسان ها نسبت به واقعیت خود آگاه نیستند. در نتیجه آن چیزی که می گویند با واقعیت شان سازگار نیست.
از طرف دیگر تکیه کردن بیش از حد به گفته های غیر واقع گرایانه دیگران نیز باعث گمراه شدن افراد می شود.
به عبارت دیگر مهم نیست دیگران چه بگویند مهم این است که واقعیت آن ها چیست.
برای مثال دختری که ادعا می کند فقط عاشق فردی می شود که خرج او کند از واقعیت خود آگاه نیست. او نمی داند خرج کردن دیگران لزوما تامین کننده نیازهای روانشناختی او نیست و حتی باعث محرومیت وی می شود. در نتیجه در عمل نه تنها عاشق چنین فردی نخواهد شد بلکه حتی ممکن است عاشق فردی شود که وضع مادی خوبی ندارد ولی می داند چگونه نیازهای روانشناختی او را تامین کند.
فرق نمی کند شما از نیازهای روانشناختی خود، آگاه باشید یا ناخودآگاه به آن واکنش نشان دهید در هر صورت این نیازهای روانشناختی شما است که واقعیت شما را می سازد و عشق حقیقی را فعال می کند.
در واقع آن ها متوجه نیستند که خواسته ها، توقعات و درخواست های طرف مقابل هیچ نقشی در ایجاد احساس عشق ندارد و حتی می تواند متناقض با نیازهای روانشناختی باشد. پس هرچقدر بیشتر با نیازهای روانشناختی و نحوه تامین آن ها آشنا شوید بهتر می توانید دیگران را حتی بر خلاف تصورات خودشان عاشق کنید.
بینش درک عمیق عشق
مطمئن هستم تا کنون فردی را دیده اید که به شخصی علاقه مند شده است که هیچ یک از خواسته های او را برطرف نکرده اما وی همچنان عاشقش است یا فردی را دیده اید که به همه خواسته های طرف مقابل عمل کرده یا به اندازه کافی به رابطه خود توجه کرده است اما همچنان عشق حقیقی را تجربه نمی کند.
واقعیت عشق سطحی و عمیق
واقعیت این است که هرچقدر هم به طرف مقابل محبت کنید، توجه کنید و خواست های او را دنبال کنید به این معنا نیست که نیازهای روانشناختی او تامین می شوند.
در این شرایط ممکن است فقط نیازهای بیرونی و غیر روانشناختی تامین شوند.
برعکس هرچقدر با شخص مورد نظر خود مخالف باشید، اختلاف داشته باشید یا متفاوت فکر کنید به این معنا نیست که نمی توانید نیازهای روانشناختی او را تامین کنید.
در این شرایط نیازهای روانشناختی ممکن است بیشتر تامین شود اما نیازهای غیر روانشناختی و بیرونی گاهی تامین شود و گاهی تامین نشود.
از این رو است که تمرکز اصلی فرد باید روی تامین نیازهای روانشناختی
خودمختاری مصنوعی و حقیقی
برای مثال اطاعت از دیگران به معنای خودمختاری نیست بلکه یک خودمختاری مصنوعی و غیر واقعی است. در مقابل احترام به استقلال دیگران یک خودمختاری واقعی است.
احترام به استقلال دیگران یعنی اجازه بدیم یا حمایت کنیم که دیگران آنطور که می خواهند و علاقه دارند زندگی کنند یا اهداف خود را دنبال کنند یا عشق بورزند.
در مقابل اطاعت از دیگران یعنی تامین کردن منافع بیرونی که باعث تقویت رابطه سطحی و جهت گیری کنترلی می شود. در این شرایط طرف مقابل ممکن است در رابطه وجود داشته باشد اما حضور ندارد.
این بدین معنا است که رابطه عاطفی در این شرایط یک ابزار خسته کننده یا کنترل کننده است فقط برای رسیدن به خواسته های بیرونی.
پس خودمختاری را با باج دادن اشتباه نگیرید.
نقش جذابیت در روانشناسی عشق
بر اساس روانشناسی جذب، افراد بر اساس نیازهای تکاملی یا پیوستگی های ارزیابی جذابیت کلی خود را شکل می دهند. بر خلافه مهارت های تعاملی در تامین نیازهای روانشناختی، مهارت های جذب می توانند از طریق ترفندهای غیر مستقیم در جذب دیگران اجرا شوند.
هرچقدر جذابیت کلی افراد بیشتر باشد، تاثیرات تعاملی آن ها در تامین نیازهای روانشناختی افزایش میابد.
همزمان هر چقدر مهارت های تعاملی برای تامین نیازهای روانشناختی بیشتر باشد جذابیت افزایش میابد (به دلیل پیوستگی بین تجربیات مثبت اینترینسیک و طرف های رابطه)
پس بعد جذابیت یک بعد مجزا است که بخصوص در ابتدای رابطه می تواند در افزایش تاثیرگذاری تعامل های تامین کننده موثر باشد اما یک اصل ضروری نیست چون در هر صورت این مهارت های تعاملی شما است که باعث انرژی حقیقی عشق و حتی افزایش جذابیت پیوندی خواهد شد.
منبع
سایت نوین بینش یک سایت پیچیده و یا دائره المعارف خسته کننده نیست بلکه مرجعی است که به شما کمک می کند هر گونه اطلاعاتی را به صورت خلاصه، مختصر و مفید بدست آورید. نوین بینش بزرگترین مرجع در مورد روانشناسی عشق در بین سایت های فارسی زبان می باشد. برای اطمینان بیشتر از این موضوع به بخش روانشناسی عشق مراجعه کنید. با تهیه کتاب مدار جذب و ازدواج نوشته شاهین زند می توانید هر فردی را به خود جذب کنید و حتی رابطه خود را به ازدواج برسانید یا هزینه پرداختی خود را پس بگیرید. عضویت در صفحه اینستاگرام شاهین زند. عضویت در کانال تلگرام نوین بینش
آیا می خواهید بیشتر بدانید؟
